Czy biżuteria ze stali chirurgicznej ciemnieje, tak jak dzieje się to na przykład z biżuterią srebrną? Wyjaśniamy, jak zachowuje się stal szlachetna na przestrzeni czasu i dlaczego stał on się tak popularny w biżuternictwie. Przeczytaj i przejrzyj swoją kolekcję ozdób – może przydałoby się jej małe uzupełnienie?
Co stoi za czernieniem biżuterii?
Czernienie biżuterii jest spowodowane naturalnymi reakcjami chemicznymi zachodzącymi na skutek zetknięcia metalu z zewnętrznymi substancjami. To, co stoi za ciemnieniem konkretnej biżuterii, zależy od tworzącego ją stopu.
Za czernienie srebra odpowiada wydzielanie się siarczku srebra. Kiedy na metalu osiadają cząsteczki siarkowodoru, obecne między innymi w powietrzu lub pocie, cząsteczki srebra mieszają się z nimi, tworząc nowy związek chemiczny. Siarczek srebra cechuje czarna barwa – to właśnie jego widzimy na powierzchni ściemniałej biżuterii. Czernienie dotyczy także złota niskiej próby (333, 375) – samo złoto nie ciemnieje, ale domieszki innych metali już tak. Ciemne plamy z czasem pojawiają się również na biżuterii miedzianej.
Procesowi czernienia nie da się całkowicie zapobiec. By ciemnienie nie postępowało zbyt szybko, pozostaje częste czyszczenie biżuterii i przechowywanie jej w odpowiednich warunkach. Jeżeli nosisz swoją biżuterię rzadko, wyjmij ją ze schowka na dzień przed wielkim wyjściem – najprawdopodobniej jeszcze będziesz musiała ją wyczyścić przed założeniem.
A czy biżuteria ze stali chirurgicznej ciemnieje tak jak inne?
Biżuteria ze stali chirurgicznej nie ciemnieje przy zwykłym użytkowaniu czy podczas przechowywania. Nieszlachetny metal okazuje się bardzo waleczny w starciu z czynnikami środowiskowymi trudnymi dla droższych kruszców.
Stal chirurgiczna, znana również jako stal nierdzewna, zawiera chrom, który tworzy twardą warstwę tlenku chromu na jej powierzchni (tzw. warstwa pasywna). Ta warstwa chroni stal przed działaniem czynników zewnętrznych, takich jak wilgoć i powietrze. Dzięki temu nie dochodzi do procesów chemicznych, które tak często powodują ciemnienie metali. Niektóre wyroby ze stali chirurgicznej mogą również być pokryte dodatkową warstwą ochronną, taką jak powłoka PVD (Physical Vapor Deposition). Ta warstwa nadaje biżuterii imponujący połysk i jeszcze zwiększa trwałość.
Dzięki swojej kompozycji chemicznej stal chirurgiczna nie poddaje się reakcją, a to stwarza kolejną zaletę. Związki obecne w stali nie są uwalniane podczas kontaktu ze skórą, toteż stop jest hipoalergiczny.
Solidność stali chirurgicznej nie kończy się na odporności na czernienie. To generalnie materiał bardzo wytrzymały, niewrażliwy na czynniki środowiskowe, trudno go zarysować czy wygiąć. Równocześnie, pod względem estetyki nie ustępuje pola szlachetnym metalom, a jest od nich znacznie tańsza. Nic dziwnego, że stal szlachetna zyskała taką popularność w biżuternictwie. Estetyczna, mocna, przystępna cenowo, dobra dla alergików – wprost idealny metal.
Czy stal chirurgiczna czernieje jeśli jest pozłacana?
Pozłacana stal szlachetna nie poddaje się czernieniu. Jeżeli masz do czynienia z biżuterią naprawdę ze stali szlachetnej, a nie np. z pozłacanego srebra 925, ozdoby nie będą ciemniały z czasem.
Posiadaczki złotej biżuterii mogą być nieco zaskoczone tą informacją. Złota biżuteria niższej próby (jak popularna próba 333) ma bowiem mocną tendencję do nabierania ciemnej barwy. Jednakże, w biżuterii złotej, ciemnieją tak naprawdę domieszki uzupełniających pierwiastków, a nie samo złoto. Pozłacanie polega zaś na pokrywaniu powierzchni bardzo cienką warstwą złota niezdominowanego przez uzupełniające metale. Podsumowując – nie ma co czernieć.
Kiedy biżuteria ze stali chirurgicznej może czernieć?
Odbarwienie biżuterii na ciemniejszy kolor może nastąpić pod wpływem mocnych detergentów. Środki chemiczne, jak na przykład wybielacze, mogą zniszczyć warstwę pasywną tlenku chromu i tym samym zneutralizować odporność na czernienie.
Czy stal chirurgiczna czernieje, gdy wchodzi w kontakt z wodą? Od okazjonalnego, krótkiego kontaktu z wodą przy myciu rąk, nic się jej nie stanie. Jednakże, jeżeli kontakt z wodą będzie długotrwały, np. przez przechowywanie w zawilgoconym pomieszczeniu, po jakimś czasie metal może zmienić barwę na ciemniejszą. W powietrzu i wodzie znajdujemy różne związki chemiczne, które fizycznie osadzają się na powierzchni stali, chociaż ona sama pozostaje nienaruszona. Wtedy konieczne jest wyczyszczenie biżuterii zwykłą wodą z mydłem.
Trzecim powodem czernienia stali chirurgicznej jest niska jakość stopu. Jeżeli stop został wykonany nieprawidłowo, to i nie będzie cechował się właściwościami stali szlachetnej wysokiej klasy. Można się spodziewać ciemnienia, podatności na odkształcenia i nieestetyczne uszkodzenia.
Pamiętaj także, że mimo ogromnej trwałości, przez lata noszenia biżuteria ma prawo ulec delikatnemu wytarciu. Przez wytarcie jej jasna barwa może się stać odrobinę ciemniejsza, niż tuż po zakupie. Zmianę wychwyci jednak tylko naprawdę drobiazgowe oko.
Jak zyskać pewność, że biżuteria ze stali szlachetnej nie zmieni barwy?
Stal chirurgiczna jest bardzo odporna na trudy codzienności, jednak da się ją zniszczyć przez długotrwałe zaniedbania. Na szczęście, pielęgnowanie stali szlachetnej jest całkiem proste. Należy:
- – zdejmować biżuterię na czas pracy z chemią (a w trakcie nosić zabezpieczającą odzież!),
- – oczyścić ją po każdym zdjęciu, by środki chemiczne w perfumach czy kosmetykach nie stworzyły zagrożenia dla warstwy pasywnej z chromu,
- – zdejmować ją do kąpieli, przechowywać w suchym pomieszczeniu,
- – wybierać biżuterię ze stali chirurgicznej od renomowanych producentów, kupować w sprawdzonych sklepach dbających o jakość wyrobów.
W większości przypadków biżuteria ze stali chirurgicznej jest trwała i nie traci swojego wyglądu w normalnych warunkach użytkowania. Minimum troski wystarczy, by doskonale się prezentowała.
Czy biżuteria ze stali chirurgicznej czernieje? Generalnie nie. W normalnych warunkach noszenia stop stali chirurgicznej pozostaje nienaruszony. Przed reakcjami chemicznymi zabezpiecza go bowiem pasywna warstwa chromu.
Stali chirurgicznej mogą zagrozić przede wszystkim detergenty i długotrwałe wystawienie na wilgoć. Należy unikać kontaktu biżuterii z ciężką chemią, czyścić ją łagodnymi środkami oraz przechowywać w suchych miejscach. Przy zakupie zwróć uwagę na renomę sklepu – czy masz pewność, że dba o jakość proponowanych ozdób? Jakość stopu to najistotniejsza kwestia trwałości biżuterii. Nie pozostaje nic innego, jak zweryfikowanie jej przy zakupach!
