Samodzielne wykonywanie drobnych napraw czy przeróbek to zajęcie, które jest w Polsce bardzo popularne. W warsztatach i piwnicach w ruch często idą wkrętarki, szlifierki czy inne podobne urządzenia, a sklep z narzędziami jest miejscem, które rzadko świeci pustkami. Nawet najbardziej wyspecjalizowany sprzęt wysokiej jakości jest jednak niczym bez odpowiednich umiejętności i pasji do majsterkowania.
Tyle że zabierając się do pracy nie można również zapominać o jeszcze jednej ważnej kwestii – bezpieczeństwie. Chodzi między innymi o uporządkowanie otoczenia warsztatu, prawidłowe użytkowanie sprzętu czy ochronę osób obsługujących poszczególne maszyny. Do drobnych prac, w czasie których zdarza się nam zapomnieć o właściwej ochronie zdrowia, należy choćby spawanie. Przedstawiamy więc kilka zasad dotyczących bezpiecznego używania spawarki i innych elektronarzędzi.
Odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy
Bez względu na to, czy w ruch idą spawarki elektrodowe, czy też narzędzia wielofunkcyjne, niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy. W czasie spawania, szlifowania czy cięcia metalu wydziela się sporo ciepła, wokół zwykle rozrzucane są snopy iskier, a czasami również odprysków metalu. Otoczenie spawanych czy przecinanych przedmiotów powinno być więc uporządkowane tak, by fruwające iskry oraz opiłki niczego nie uszkodziły. Z okolic stanowiska pracy należy zatem usunąć wszelkie papiery czy tektury, a najlepiej również drewniane przedmioty. W przeciwnym razie może nawet dojść do pożaru.
Trzeba też pamiętać, że wiele narzędzi używanych w warsztacie, jak choćby spawarki półautomaty, jest podłączonych do sieci elektrycznej. Przed rozpoczęciem pracy warto więc sprawdzić stan instalacji elektrycznej – zerknąć na to, w jakim stanie jest kontakt, czy posiada potrzebne przy wielu sprzętach uziemienie. Jeśli go nie ma, może dojść do awarii sprzętu. Szczególnie trzeba uważać w czasie pracy z elektronarzędziami na zewnątrz. Wtedy zagrożeniem będą opady: pamiętajmy, by odpowiednio zabezpieczyć wszelkie przedłużacze i wtyczki. Jeśli dostanie się do nich woda, może dojść do tragedii.
Sprawny sprzęt
Oprócz odpowiedniego zabezpieczenia stanowiska pracy, ważne jest także to, czy właściwie działa sam sprzęt. Używanie spawarek czy szlifierek z drobnymi usterkami może prowadzić nie tylko do poważniejszych awarii, ale także urazów. Ważne, by w dobrym stanie były wszelkie uchwyty i końcówki, a także kable zasilające. Te ostatnie bywają połamane lub przygniecione, przez co pojawią się problemy z uzyskaniem odpowiedniego napięcia czy mocy.
W przypadku spawarek trzeba regularnie sprawdzać zwłaszcza stan uchwytów spawalniczych. Jeśli zauważymy, że są przepalone, należy je jak najszybciej wymienić. Dla prawidłowej pracy sprzętu ważny jest również stan wtyczek, którymi wpinamy je do gniazda sieciowego. Bezpieczną pracę wspomaga także regularna konserwacja urządzeń – w ten sposób łatwiej uniknąć awarii.
Środki ochrony osobistej – kombinezony, rękawice, przyłbice
Zabezpieczenia wymagają nie tylko wykorzystywane w czasie pracy narzędzia i przedmioty znajdujące się wokół, ale także – a może przede wszystkim – sama osoba obsługująca urządzenia w warsztacie. Podstawą są oczywiście ubrania robocze wysokiej jakości, w których już pierwsza iskra nie wypali dziury. Środki ochrony osobistej wykorzystywane w czasie pracy mogą być jednak również bardziej profesjonalne.
Ochrona głowy i twarzy
Najbardziej newralgicznym obszarem ciała jest oczywiście głowa. W czasie cięcia, szlifowania czy spawania czasami nie jesteśmy w stanie w pełni kontrolować tego, co stanie się z obrabianymi materiałami czy przedmiotami. Nieraz zdarza się, że odcięty kawałek metalu odskoczy w zupełnie inną stronę, niż się spodziewaliśmy, a snop iskier uderzy pod innym kątem niż zakładaliśmy.
Przyłbice
Majsterkowicze i pracownicy profesjonalnych warsztatów powinni być więc zaopatrzeni w odpowiednie osłony. Spawacze stosują zwykle specjalne przyłbice. Zakłada się je na głowę przed rozpoczęciem pracy lub trzyma w ręce i przykłada po włączeniu urządzenia. Materiały, które służą do ich produkcji, zapewniają ochronę przed odpryskującymi, rozgrzanymi kawałkami metalu. Przyłbica wytłumia także nieco ciepło, które emitują spawarki czy inne podobne urządzenia.
Do jej zadań należy także ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym i podczerwonym. Integralnym elementem każdej przyłbicy jest przyciemniane szkło, które chroni przed nim oczy. Zarazem pozwala jednak na swobodne obserwowanie spawanych materiałów. Tak zwane przyłbice pasywne cechuje określony stopień przyciemnienia szkła. Z kolei w przyłbicach aktywnych specjalny filtr automatycznie przyciemnia lub rozjaśnia szybę w zależności od potrzeb.
Gogle ochronne
Oczy warto chronić także w czasie prac, które nie generują promieniowania. Wówczas dobrym wyborem będą gogle ochronne. Warto stawiać zwłaszcza na rozbudowane modele, które oprócz zasłony dla oczu posiadają także maski na twarz. Mimo że niektórzy nie lubią w nich pracować, praktyka pokazuje, że taki sposób zabezpieczenia wydatnie zmniejsza ryzyko wypadku.
Ochrona ciała i kończyn
Iskry i odpryski mogą oczywiście uszkodzić nie tylko twarz i jej okolice. Szyja, tułów, nogi i ręce – każdą z części ciała powinno się chronić przed oparzeniem. Najlepiej korzystać z profesjonalnych ubrań ochronnych, które można znaleźć w sklepach z narzędziami oraz sprzętem BHP. W czasie spawania ważne będą kaptury i fartuchy, ewentualnie kurtki spawalnicze. Wykonuje się je z tkanin, które nie stopią się w kontakcie z rozpalonymi opiłkami, zapewnią nawet ochronę w krótkim kontakcie z płomieniami. Takie ubrania określa się mianem odzieży trudnopalnej, jej produkcja jest obwarowana restrykcyjnymi normami. Podobne artykuły pomogą w pracy przy szlifierkach czy przecinarkach.
Rękawice
Żadnego z elektronarzędzi o dużej mocy nie powinniśmy też obsługiwać bez rękawic. Poza tym, że chronią dłonie przed oparzeniem, ułatwiają stabilne uchwycenie narzędzi. Wykonuje się je zwykle ze specjalnych, syntetycznych tworzyw, czasem ze skóry. Dzięki specjalnym powłokom łatwiej utrzymać w nich różnego rodzaju urządzenia. W czasie pracy trzeba jednak zwracać uwagę, by rękawice były suche. Podobnie jest zresztą z pozostałymi elementami odzieży – praca w wilgotnych ubraniach to ryzyko porażenia prądem.
Buty
Ostatnim elementem odzieży ochronnej będą buty. Mają chronić stopę przed oparzeniem, ale także pomóc w sytuacji, w której spadnie na nią coś ciężkiego. Uszkodzenia palców czy śródstopia w warsztacie to niestety dość częsty widok. Buty robocze powinny zatem posiadać utwardzane noski i wzmocnione cholewki. Zwróćmy też uwagę na podeszwy i wybierzmy buty, w których nie będziemy się ślizgać. W wielu zakładach czy fabrykach konieczne jest też stosowanie butów antystatycznych, które zapobiegają rozprzestrzenianiu się ładunków elektrostatycznych.
Dodatkowe formy zabezpieczenia
Do podstawowych zasad bezpieczeństwa pracy warto dodać dbanie o odpowiednią atmosferę. Nie mamy tutaj na myśli tego, czy pracujemy z uśmiechem, czy smutną miną, ale odpowiednią wentylację pomieszczeń. Po długim spawaniu bądź szlifowaniu w powietrzu może unosić się sporo pyłów i dymu. Osoba wykonująca pracę po kilku minutach przechodzi nad tym do porządku dziennego, ale wystarczy na chwilę opuścić stanowisko, by po powrocie wyczuć unoszące się w powietrzu gazy. Warto więc pamiętać o przerwach na wietrzenie pomieszczenia.
W przypadku spawania oraz innych prac, które wywołują ryzyko zaprószenia ognia, warto pamiętać także o ostatniej linii ochrony. Kiedy już gdzieś pojawią się choćby najdrobniejsze płomienie, trzeba szybko je ugasić. Dlatego warto pamiętać, by w pobliżu stanowiska pracy znalazła się gaśnica albo chociaż wiadro wypełnione piaskiem, które pozwolą w bezpieczny sposób zapobiec pożarowi.
